Van A(nders) naar B(elg)

Daar zat ze; ze zag door de bomen het bos niet meer. Ze verweet iedereen, behalve zichzelf, daar de oorzaak van te zijn. In coachingstermen zou men zeggen: ze zit in een slachtofferrol. Ik zie haar worstelen en herken mezelf toen ik nog standaard vanuit die rol reageerde. Dit gevoel van onmacht heb ik ook ervaren, doorleefd en overwonnen. Er was een hele weg af te leggen van slachtoffer naar de autonomie bij mezelf houden.

Ik ben geboren in België en rond mijn 22e naar Nederland verhuisd voor mijn vriend. Een van de eerste situaties die ik me kan herinneren, is toen ik aan het winkelen was. Ik wilde iets afrekenen en de caissière reageerde in het Engels op mijn vragen. Ik merkte dat ik woede voelde, onbegrip. “Hoe kan dit? Ik spreek toch Nederlands?”. Ik ging naar huis met een gevoel van onmacht. Eenmaal thuis legde ik de situatie aan mijn vriend voor en kon alleen maar denken “domme Nederlanders”. Ik was boos en reageerde dit thuis af. Hij was eenmaal de oorzaak dat ik in Nederland moest zijn. Ik zag hem als de schuldige van dit probleem.

Op werk liep ik hier ook tegenaan. Ik had het gevoel minder serieus genomen te worden, mensen zagen mij als de ‘knuffel-Belg’. Rond mijn 30e begon er een kantelpunt te komen. Ik merkte dat ik niet over kon brengen wat ik wilde zeggen, mensen hoorden alleen de Vlaamse taal. Ik ontdekte plots dat ik hier zelf een aandeel in had en de tekortkoming dat ik de dingen die ik wilde zeggen niet goed kon overbrengen in de Nederlandse context. Het was dus toch niet alleen de schuld van de Nederlanders.

Toen ik in een gesprek met een vriendin mijn onvrede uitte, zei ze de volgende woorden (die me tot de dag van vandaag zijn bijgebleven); “Deze situatie blijf je hebben totdat je aanvaart dat je hier woont. Jij voelt je onzeker over het verschil en over wie je bent. Als je je zeker voelt over jezelf, dan maakt dat niet uit en komen de woorden van anderen niet binnen.” Dit raakte me diep, ik voelde dat ze een punt had. Maar dan? Hoe moet ik het aanpakken om dit op te lossen?

Ik heb uiteindelijk besloten het heft in eigen handen te nemen. Ik besefte voor het eerst dat ik niet afhankelijk was van hoe ‘alle’ Nederlanders zich gedroegen, maar dat ik zelf iets kon doen. Ik had zeggenschap over de manier hoe ik erover dacht en hoe ik het binnen liet komen. Wederom de vraag: hoe dan? Uiteindelijk ben ik een coachingstraject gestart. Nu, twee jaar later, merk ik dat er iets is veranderd. Als iemand iets zegt, komt het minder binnen en omdat het minder binnen komt, kan ik er ook makkelijker op reageren. Iets wat ik voorheen niet deed, maar verkrampte om het vervolgens thuis af te reageren. Nu is het omgedraaid naar iets positiefs. Het Belgisch zijn, wat me vroeger onzeker maakte, is nu een ontmoetingsmoment. Ik kan laten zien wie ik ben en waar ik vandaan kom en merk dat er interesse voor terug komt.

Zo ben ik van onbewust onbekwaam naar bewust onbekwaam gegaan om vervolgens via bewust bekwaam bij onbewust bekwaam te eindigen. Deze vier stappen geven een leerproces weer in verschillende stadia. Deze fases doorloopt iedereen op het moment dat hij of zij iets nieuws leert.

• Onbewust onbekwaam: in deze fase weet je niet dat je bepaalde kennis mist.
• Bewust onbekwaam: in deze fase heb je door dat je kennis mist en deze moet bijleren.
• Bewust bekwaam: in deze fase oefen je bewust iets wat je wil leren. Het kost wel echt nog aandacht.
• Onbewust bekwaam: in deze fase is de kennis geïntegreerd in je dagelijks handelen.

Gaandeweg ging er dus een wereld voor me open. Plots kon ik zelf m’n handelen beïnvloeden, want eigenlijk zit ik zelf aan het stuur van mijn eigen leven. Ik kan de knopjes bedienen en richting kiezen. Zelfs mijn eigen tempo bepalen. Ik ben los van alles en iedereen. En vooral los van mijn eigen gedachten die alles voor me bepaalden.

Het was een struggle, het kostte tijd, energie en ja, ook geld. En eigenlijk ook nu nog dagelijks ‘onderhoud’. Dat alles was en is het waard om de beste versie van mezelf te worden en zijn. Ik ben mijn psycholoog en verschillende coaches dankbaar. Daarnaast was ik niet in staat het alleen te doen. Als je zelf niet ziet wat er gebeurt, weet je niet hoe je het moet aanpakken of hoe je het anders kunt doen. Ik zou het zo weer doen, want vrijheid om zelf mijn leven te leiden, vrij te zijn van alle gedoe, het is onbetaalbaar en creëert een waardevolle rijkdom van zelfkennis die je nooit meer kwijtraakt.